Μέτωπο με.. ανοιχτά μέτωπα

Το κείμενο των θέσεων δόθηκε πριν λίγο καιρό για δημόσια συζήτηση. Για να κρίνουμε ένα κείμενο σαν αυτό, είναι καλό πρώτα να ορίσουμε μερικά βασικά σημεία για το μέτωπο το χαρακτήρα και τα κύρια χαρακτηριστικά του. Το μέτωπο δημιουργείται με άξονα μια ελάχιστη ιδεολογική, αλλά μέγιστη πολιτική συμφωνία αυτών που το απαρτίζουν.

Ιστορικά παγκόσμια, αλλά και στη χώρα μας, έχουμε πολλά παραδείγματα δημιουργίας μετώπων. Αν και εμφανίστηκαν σε διάφορες περιόδους και χώρες, με εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους χαρακτηριστικά οικονομικής ανάπτυξης, κοινωνικής σύνθεσης και πολιτικών διακυβευμάτων, είχαν κοινά σημεία κυρίως ως προς την ανάγκη δημιουργίας τους. 

Τα μέτωπα ιστορικά εμφανίζονται και παίζουν ουσιαστικό ρόλο στη ζωή των κοινωνιών, σε περιόδους που από τη μια υπάρχει μια ολόπλευρη επίθεση της άρχουσας τάξης απέναντι σε μεγάλο μέρος της κοινωνίας και από την άλλη η εργατική τάξη και οι άλλες λαϊκές δυνάμεις βρίσκονται σε αδυναμία να απαντήσουν, είτε λόγω της έντασης της επίθεσης, είτε λόγω ενδογενών αδυναμιών στο εργατικό κίνημα είτε σαν αποτέλεσμα ενός συνδυασμού των δύο παραπάνω αιτιών.

Αν δούμε την ιστορική πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί, μπορούμε να συμφωνήσουμε και στο ότι η κρίση και η επίθεση που δέχτηκαν από την άρχουσα τάξη τα λαϊκά στρώματα της ελληνικής κοινωνίας ήταν και συνεχίζει να είναι τεράστια σε ένταση και έκταση και ότι όλη αυτή η κατάσταση βρήκε την εργατική τάξη σε μια στιγμή πλήρους αδυναμίας ως προς το κίνημά της. 

Η έλλειψη συνδικαλιστικής οργάνωσης είναι το ένα στοιχείο αυτής της αδυναμίας, αφού τις τελευταίες δεκαετίες η συμμετοχή των εργαζομένων στα συνδικάτα στον ιδιωτικό τομέα κυμαίνεται αρκετά κάτω και από το 10%, ενώ στις ΔΕΚΟ και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, που είναι αρκετά πιο αυξημένη, τα συνδικάτα παραμένουν σε μεγάλο βαθμό κρατικοδίαιτα, απόλυτα εξαρτημένα από τις κυβερνητικές πολιτικές, συντεχνιακά και χωρίς ταξική αντίληψη.

Η αριστερά από την άλλη μεριά, σε όλο της το φάσμα και για πολλά χρόνια, με μια κρίση που μετά το ’90 δε λέει να ξεπεραστεί, βρίσκεται με συρρικνωμένη την επιρροή της και μοιάζει μη ικανή να ξεπεράσει τις ιδεολογικές της αναζητήσεις και να δώσει ουσιαστικές αλλά και πειστικές απαντήσεις στα προβλήματα της κοινωνίας. 

Τέλος τα υπόλοιπα κοινωνικά στρώματα, όπως η αγροτιά, οι αυτοαπασχολούμενοι, η διανόηση, βρέθηκαν στην αρχή τουλάχιστον της κρίσης, γεμάτα αυταπάτες τόσο για την αειφόρο ανάπτυξη του καπιταλισμού, όσο και για τη δική τους θέση σε αυτόν. 

Και το πολιτικό προσωπικό από ανίκανο έως και προδοτικό ή ξεπουλημένο, μακριά από τις ανάγκες του κινήματος και των μαζών, μοιάζει αποκομμένο από την πραγματικότητα να μαζεύει όπως-όπως τα κομμάτια του σε μια προσπάθεια με μοναδική προοπτική τη διαιώνιση της ύπαρξής του.

Είναι ακριβώς αυτές οι συνθήκες που όχι μόνο δημιουργούν το κατάλληλο υπόβαθρο, αλλά και επιβάλλουν τη δημιουργία ενός μετώπου, σαν την πολιτική έκφραση της ανάγκης της εργατικής τάξης να παλέψει, μαζί με όλα τα άλλα κοινωνικά στρώματα, άμεσα και ενιαία, για μια δική της κοινωνική πορεία, έξω και ενάντια στην καπιταλιστική «ανάπτυξη» που έγινε πια για τις κοινωνίες ένας απέραντος βραχνάς, ακόμα και στις πιο ανεπτυγμένες δυτικές χώρες.

Μόνο αν δούμε τη ΛΑΕ μέσα από αυτό το πρίσμα της ιστορικής συγκυρίας και της κοινωνικής ανάγκης (και νομίζω ότι θα συμφωνήσουμε όλοι ότι η ΛΑΕ γεννήθηκε σαν μια αναγκαιότητα και όχι σαν μια απλή επιλογή κάποιων πολιτικών στελεχών) θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε μια πολιτική οντότητα που θα δικαιώνει τόσο το όνομά της όσο και την ανάγκη που τη γέννησε. Αν τη δούμε δηλαδή σαν ένα μέτωπο πολιτικό, έκφραση της ανάγκης για ένα ευρύτερο κοινωνικό μέτωπο, το μόνο ικανό, αλλά και ιστορικά καταδικασμένο, να εναντιωθεί και να αντιπαλέψει τις πολιτικές που ζούμε και αυτές που μας περιμένουν, αλλά και να ανοίξει το δρόμο για το μέλλον.

Αντίθετα, το να περιορίσουμε το εγχείρημα στην απλή αναδημιουργία ενός πολυκομματικού-πολυτασικού κομματικού σχηματισμού σαν αυτόν που υπήρξε π.χ. ο ΣΥΡΙΖΑ, έστω και αποτελούμενο από πιο «υγιείς» δυνάμεις, ώστε να κάνει όσα εκείνος άφησε στη μέση προδίδοντάς τα με το χειρότερο τρόπο, δε θα μπορέσει να αναστρέψει μια πορεία με παρόμοια καταστρεπτικά αποτελέσματα για όσους το επιχειρήσουν, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που δεν μπορούμε να φτιάξουμε ομελέτα χρησιμοποιώντας τα τσόφλια των αυγών αντί για το περιεχόμενό τους, αφού όσο καλά καρυκεύματα και αν χρησιμοποιήσουμε στη συνέχεια το σίγουρο είναι ότι στο τέλος θα μείνουμε νηστικοί.

Μόνο στο βαθμό που θα ξεκαθαρίσουν όλα τα παραπάνω στη συζήτησή μας, η ΛΑΕ θα μπορέσει να ξεκαθαρίσει και τις πολιτικές και άλλες διαφορές που θα την κάνουν ικανή να γίνει το όχημα που θα φέρει στην επιφάνεια με αποφασιστικό και καθοριστικό τρόπο τα κοινωνικά υποκείμενα της αλλαγής της πορείας της χώρας.

Γιατί το μέτωπο είναι μια πολύμορφη οργάνωση πάλης μεγάλων στρωμάτων της κοινωνίας που σκοπό έχει την άμεση παρέμβαση σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής, πολιτικό, συνδικαλιστικό κλπ. και προχωράει με δράσεις σε όλα τα ζητήματα τόσο στα άμεσα και φλέγοντα κάθε φορά προβλήματα που παρουσιάζονται (όπως π.χ. καταστάσεις εξαθλίωσης και πείνας, στέρησης βασικών αγαθών όπως το ρεύμα, κατασχέσεις κλπ.), αλλά ταυτόχρονα οργανώνει και τις μεγάλες μάχες για τα καθοριστικά ζητήματα (όπως το μνημόνιο, το ασφαλιστικό, την πάλη για την ανεργία κλπ.). Δρα μέσα στους χώρους όχι για να δημιουργήσει απλώς ομάδες ιδεολογικής παρέμβασης (τις γνωστές σε όλους μας παρατάξεις), για μέτρημα ψήφων, αλλά για να δημιουργήσει οργανώσεις άμεσης δράσης και πάλης πάνω στα κύρια κάθε φορά προβλήματα που προκύπτουν.

Δυστυχώς στο χρόνο που μεσολάβησε από τη δημιουργία της η ΛΑΕ δεν κινήθηκε έτσι. Περισσότερο ήταν σε μια αναμονή εξελίξεων, αν για παράδειγμα θα έρθει ή όχι η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, αν θα παραμείνει ή θα φύγει η μία ή η άλλη συνιστώσα, αν θα γίνουν ή όχι εκλογές και αν θα γίνουν αν θα μπει ή όχι στη βουλή κλπ. 

Κλείστηκε κυρίως σε μικρές συγκεντρώσεις, στην ουσία ανοιχτές συσκέψεις, των 50-60 ατόμων, σε εσωοργαντικές διαδικασίες και σε μικρής έκτασης μαζική δουλειά, κυρίως μέσα από την παρουσία στις απεργίες και στις πορείες και σε μερικές ακτιβίστικου τύπου ενέργειες. Ενώ η ουσία της δράσης, η δουλειά και η παρέμβαση στους χώρους δεν προχώρησε σχεδόν καθόλου και αυτό φαίνεται καθαρά στην παρέμβαση στη νεολαία, που ακόμα και στα πανεπιστήμια ήταν σχεδόν μηδενική ή εκφράστηκε την τελευταία στιγμή μπροστά στις φοιτητικές εκλογές και αυτό μέσα από προϋπάρχοντα ήδη σχήματα, που ούτως ή άλλως δρουν εκεί και θα είχαν πάνω-κάτω και τα ίδια αποτελέσματα. Και η μαζική παρουσία εξαντλείται σε περιοδείες και εμφανίσεις κάποιων στελεχών σε μερικά κανάλια. Αντίστοιχα και στο εσωτερικό, η ΛΑΕ δείχνει να μένει προσκολλημένη, άρα και εξαρτημένη, από τους ήδη υπάρχοντες μηχανισμούς των διαμορφωμένων τάσεων.

Με αυτό τον τρόπο αντιστρέφονται τα πράγματα. Και φαίνεται το μέτωπο να αντιμετωπίζεται σαν μια απλή πολυτασική συγκρότηση, στην οποία η όποια ηγεσία έχει την καλή και την επαναστατική διάθεση ή και πειθαναγκάζεται από τους υπόλοιπους που ασκούν έλεγχο επάνω της, να πάρει τα καλύτερα στοιχεία από την κάθε τάση και να πορευτεί με αυτά, καταδικάζοντάς το έτσι σε μια αέναη αναζήτηση συναινέσεων χωρίς κριτήρια, χωρίς αρχές και στόχευση, έρμαιο της διάθεσης των μικρότερων ή μεγαλύτερων συνιστωσών του.

Η ίδια η αρχή της συγκρότησης ενός μετώπου, αυτή δηλαδή της ελάχιστης ιδεολογικής, αλλά της μέγιστης πολιτικής συμφωνίας των δυνάμεων που το απαρτίζουν, παραβιάζεται και εκβιάζεται με αυτόν τον τρόπο. Γιατί στην ουσία της αυτή η αρχή καλεί τα μέλη και τις συνιστώσες που απαρτίζουν το μέτωπο να πάρουν θέση απέναντι στα κύρια και καθοριστικά ζητήματα που εγείρονται στη συγκεκριμένη στιγμή και όχι το μέτωπο να τοποθετείται ανάλογα με τις τάσεις του, τις πλειοψηφίες και τις διαθέσεις τους.

Στις κρίσιμες στιγμές της ιστορίας, οι κοινωνίες στρέφονται στις τάξεις για να προσανατολίσουν την πορεία τους. Και εκείνες, ανάλογα με τα συμφέροντα και τις ανάγκες τους προβάλλουν στην κοινωνία συγκεκριμένες λύσεις. Και στη συγκεκριμένη ιστορική στιγμή οι τάξεις έχουν δείξει τους δρόμους που προτείνουν και τις λύσεις που προάγουν. 

Η αστική τάξη και σε τοπικό επίπεδο και μέσα από τους ιμπεριαλιστικούς θεσμούς στους οποίους έχει δέσει πισθάγκωνα τη χώρα, είπε από την αρχή της κρίσης καθαρά: ή χρεωκοπία ή απόλυτη υποτέλεια και συνεχής φτωχοποίηση, γιατί το μόνο της συμφέρον και πρόβλημα είναι η διατήρηση και μεγιστοποίηση της εξουσίας και μέσω αυτής του κέρδους της. Είναι καιρός πραγματικά, αν θέλουμε να ξεφύγουμε από αυτή τη μέγγενη, να δούμε τι λέει η εργατική τάξη, μέσα από τα δικά της προβλήματα και συμφέροντα για να βρούμε το δρόμο να ξεφύγουμε από αυτή την κατάσταση. 

Δυστυχώς εδώ και χρόνια η κουβέντα μέσα στην αριστερά γίνεται κυρίως για το αν υπάρχει εργατική τάξη, ποια είναι τα χαρακτηριστικά της, ή ο αριθμός της, ή η δύναμή της κλπ. Μια κουβέντα που τις περισσότερες φορές καταλήγει σε μια αμφισβήτηση τόσο του ρόλου της όσο και της ίδιας της ύπαρξής της τάξης. 

Αυτό εκφράζεται είτε με πολιτικές σαν του ΚΚΕ που από τη μια καταδικάζει από την αρχή και απριόρι κάθε κίνηση και κάθε κινηματική δράση της τάξης και των υπόλοιπων λαϊκών στρωμάτων, σαν καταδικασμένη να αποτύχει, πνιγμένη από τα ίδια τα κοινωνικά στοιχεία, κυρίως τα μικροαστικά, που συχνά συμβαδίζουν με την τάξη σε μεγάλους αγώνες, σε μια παραδοχή απόλυτης αδυναμίας της τάξης να παίξει τον ιστορικό της ρόλο όχι για λόγους πολιτικής έκφρασης και πραγμάτωσης των αγώνων της, αλλά σαν μια εκ των έσω αντικειμενική αδυναμία της ίδιας της τάξης. Και από την άλλη αποκλείει κάθε μετωπική δράση, ή το πολύ την ευτελίζει σε κομματικούς (και μάλιστα μονοκομματικούς) μηχανισμούς, όπως έγινε π.χ. με το ΠΑΜΕ που στην ουσία είναι μια παράταξη του ΚΚΕ και καθόλου αυτό που το όνομά του θέλει να δηλώσει. 

Εκφράζεται όμως και με εκτιμήσεις αμφισβήτησης της ίδιας της ύπαρξης της τάξης, που γι’ αυτό καταλήγουν να βλέπουν τους αγώνες σαν συνεχείς ακτιβίστικες δράσεις και τα μετωπικά σχήματα σαν το αποτέλεσμα της διεργασίας της σκέψης των εκλεκτών στελεχών του κινήματος που θα διαμορφώσουν από κοινού τις θαυματουργές λύσεις για τα προβλήματα της κοινωνίας.

Τα παραπάνω είναι ίδια τελικά αν όχι στην έκφρασή τους, όμως σίγουρα στην αναποτελεσματικότητα των όποιων δράσεων γεννούν και αυτό το έχουμε δει εδώ και αρκετά χρόνια, για να θέλουμε με οποιοδήποτε από τους δύο τρόπους να το αναπαράγουμε. 

Πέρα όμως από αναποτελεσματική όλη αυτή η κουβέντα για την εργατική τάξη και την όποια διάχυσή της στην κοινωνία, θα μπορούσε να ήταν και αστεία, στο βαθμό που δεν παρήγαγε τόσο σοβαρά αποτελέσματα για τόσο μεγάλα κοινωνικά σύνολα. 

Γιατί είναι εντέλει ακατανόητο, πώς γίνεται όλη αυτή η κουβέντα για την εργατική τάξη όταν όλοι δέχονται την ύπαρξη της αστικής τάξης από τον αντίποδα. Δηλαδή δέχονται την ύπαρξη μιας ταξικής κοινωνίας, που έχει μια κυρίαρχη τάξη, όχι όμως μια κυριαρχούμενη. Και σε ποιους κυριαρχεί τότε άραγε; 

Για όσους θέλουν να φαντάζονται τις σημερινές «ανεπτυγμένες» καπιταλιστικές χώρες σαν καινούριες εκδοχές της Ρώμης και νομίζουν ότι απαρτίζονται μόνο από άρχοντες, πραιτοριανούς και μισθοφόρους, να τους θυμίσουμε απλώς ότι η βασική ταξική αντίθεση της εποχής τότε ήταν ανάμεσα σε ελεύθερους και δούλους, και η Ρώμη ήταν γεμάτοι από δούλους. 

Δούλους κάθε διαφορετικής απόχρωσης, θρησκείας ή και κοινωνικής προέλευσης, διαστρωμάτωσης ακόμα και μέσα στις γραμμές τους και διαφορετικής χρησιμοποίησης διαφόρων ομάδων τους, αλλά δούλους, που με τις μεγάλες επαναστάσεις τους από το Σπάρτακο και μετά, κατάφεραν να ξεπεράσουν τον αρχαίο κόσμο, τον για χιλιετίες εδραιωμένο, και τις παγκόσμιες αυτοκρατορίες του και να περάσουν την ανθρωπότητα στον καινούριο τότε ιστορικό της κύκλο. 

Στο κείμενο των θέσεων αντανακλάται όλη αυτή η συζήτηση που γίνεται και μέσα στη ΛΑΕ. Το κείμενο δείχνει συνολικά να παραπαίει ανάμεσα στις δύο αντιλήψεις. Από τη μια διαμορφώνει ένα βασικό κορμό ζητημάτων ιδεολογικής, πολιτικής και κοινωνικής πάλης σε σωστή κατεύθυνση, ενώ από την άλλη μοιάζει να προσπαθεί να δημιουργήσει μια συμφωνία πολιτικών σχηματισμών και μάλιστα μια συμφωνία αδυναμίας και «ασυμφωνίας», αφού αναγκάζεται να αραδιάζει όλες τις απόψεις των τάσεων (ή τουλάχιστον εκείνων που εκπροσωπούνται στα κεντρικά όργανα) ακόμα και αν μεταξύ τους συγκρούονται, όπως για παράδειγμα συμβαίνει με τις διαφορές που βλέπουμε στην κοινωνικοοικονομική ανάλυση που γίνεται στο κεφάλαιο «Η ελληνική οικονομία και κοινωνία στη δύνη των μνημονίων» με αυτήν για το ίδιο ζήτημα στο κεφάλαιο με τίτλο «Ταυτότητα και στρατηγική της ΛΑΕ» ή τις διαφορές στο κεφάλαιο «Διεθνείς εξελίξεις» με αυτό που έχει τίτλο «Για μια ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική»). 

Εκείνο που θα περίμενα από τη συνδιάσκεψη ενός μετώπου, θα ήταν να βγουν ανοιχτά και επώνυμα οι συνιστώσες, τάσεις και οργανώσεις του και να εκθέσουν συνολικά τις απόψεις τους είτε μέσω των εκπροσώπων τους, είτε μέσα από κείμενα συμβολής, καταλήγοντας όμως στο πλαίσιο του κοινού μας αγώνα, ώστε να συζητήσουμε τελικά όχι θέσεις για επεξεργασία, αλλά αποφάσεις για δράση. 

Ας μη γελιόμαστε. Πολύτιμος χρόνος έχει ήδη κυλήσει και κινδυνεύει να χαθεί το κεφάλαιο που δημιουργήθηκε από τα γεγονότα και τις πρωτοβουλίες του Αυγούστου του ’15. Αν η ΛΑΕ συνεχίσει να ζυμώνεται ανάμεσα στις συνιστώσες της, γρήγορα θα ευτελιστεί σε ένα ακόμα χαμένο κοινωνικό πείραμα. Όμως τα πειράματα στους κοινωνικούς αγώνες δεν επιτρέπονται, γιατί κανείς δεν έχει το δικαίωμα να παίζει με τις ανάγκες και τα προβλήματα των λαών.

Το ζητούμενο είναι πώς θα εκφράσουμε και θα παλέψουμε τους βασικούς στόχους σε μια κατεύθυνση αντιφασιστικής και αντιιμπεριαλιστικής πάλης, άρα και αντικαπιταλιστικής γιατί ο ιμπεριαλισμός είναι ο καπιταλισμός της εποχής μας και αυτό νομίζω ότι στα βασικά σημεία του μπορεί να συνοψιστεί στα παρακάτω:

Διαγραφή του χρέους

Έξοδο από την ευρωζώνη και άμεση σύγκρουση με ΕΕ και ΝΑΤΟ

Επανάκτηση του εθνικού πλούτου

Εθνικοποίηση τραπεζών

Παραγωγική ανασυγκρότηση με βασικούς άξονες τη μεταρρύθμιση της αγροτικής οικονομίας και τη συγκρότηση της βιομηχανίας

Σεισάχθεια χρεών

Λύση στα άμεσα βιοτικά προβλήματα του λαού με συγκρότηση ισχυρού κοινωνικού κράτους, συγκρότηση πραγματικής κοινωνικής ασφάλισης και δημιουργίας εργασιακών σχέσεων προς όφελος της εργατικής τάξης

Εξωτερική πολιτική που θα υπαγορεύεται από τα συμφέροντα του λαού

Μια τέτοια πολιτική είναι μόνο ικανή να προάγει τα λαϊκά συμφέροντα, να βγάλει τη χώρα από τα αδιέξοδα και να έρθει σε σύγκρουση με τα μονοπώλια σε όλους τους χώρους, τα μεγαλοσυμφέροντα στα μμε, τους μεγαλοεργολάβους, το εφοπλιστικό κεφάλαιο, εν γένει την αστική τάξη και τους ευρωατλαντικούς ιμπεριαλιστικούς θεσμούς-προστάτες της.